01

BİLDİRİLERDEN HALKIN KURTULUŞU’NA VE EVRENSEL’E: ‘68 EVRENSEL’E NE KATTI?

Mustafa Yalçıner

Sosyal kurtuluş davasının, sosyalizmin bir işçi sınıfı davası olduğunu her nüshasıyla yeniden ve yeniden vurgularken Evrensel’in devraldığı, Halkın Kurtuluşu’nun mirasıdır. Evrensel, Halkın Kurtuluşu’nun açtığı yoldan yürümektedir. Tabii ki üzerine koyduklarıyla.

02

DUVARIN ALTINDA KALMAYANLARIN SESİ: GERÇEK DERGİSİ

Nuray Sancar

Gerçek’in kuruluşundan çok kısa bir süre sonra Diyarbakır büro temsilcisi Namık Tarancı katledildi... Artık Evrensel muhabiri olan Metin Göktepe’nin polis tarafından dövülerek öldürülmesi Gerçek’le ilgili zamanı da durdurmuş sayılır. En iyi hatırladıklarımız onunla birlikte yaşananlar oldu... Gerçek, onu var eden koşullar üzerinde etki etmek için ortaya çıkmış ve kendini yepyeni bir düzlemde bulmuştu... Evrensel bu etkiden doğuyordu; biz de kendimizi orada bulacaktık.

03

27 YILDIR SUSTURULAMAYAN GAZETE

İhsan Çaralan

Evrensel’de temsil olunan işçi gazeteciliği; elbette ki 19. yüzyılın başından itibaren işçi sınıfının mücadelesinin geliştiği ülkelerde çıkan İskra, Pravda, H’umanite, Die Rote Fahne gibi, işçi gazetesinin farklılığını işçi mektuplarında yansıtan bir gazete olmayı dikkatinin merkezine koydu. Çünkü gazeteleri; işçilerin kendi yaşadıklarını, taleplerini, onları elde etmek için giriştiği mücadeleden öğrendiklerini diğer sınıf kardeşleriyle paylaştığı, ortak mücadele platformu olarak kullanmayı öğrendiği bir mücadele aracıydı. Bunu pratikte “Evrensel; okurları aynı zamanda muhabiri, okuyucusu, dağıtıcısı olan bir gazete” diye tarif ettik.

04

“KAZMA KÜREK” OLARAK EVRENSEL

Aydın Çubukçu

Evrensel, bir alet olarak düşünürsek hem bilimsel sosyalist bilincin hem de işçi ve emekçi sınıfların özelliklerini taşır. Nesnel olarak, ikisi de değildir ama ikisi arasında bir bağ, ikisinin birliğidir.

05

OLANAK VE OLANAKSIZLIKLARIYLA GAZETE EKONOMİSİ

Vedat Korkmaz

Kuruluşundan itibaren Evrensel için gösterilen çaba ve emek, patronsuz bir gazetenin yaşamasının ulaşılması imkânsız bir hedef olmadığını gösterdi. Bunun mümkün olmasında fedakârlıklarla beraber Metin Göktepe gazeteciliğinin inadı da var.

06

METİN GÖKTEPE GAZETECİLİĞİ: ULAŞILMASI İMKÂNSIZ BİR KÜLT DEĞİL

Fatih Polat

Metin Göktepe, hayatı boyunca kasıntı bir insan olmadığı için, kendisinden ulaşılması çok zor bir kült yaratılmasına yönelik işgüzarlıkları da hiç hak etmiyor. Metin’in gazeteciliği, kendisinden öncekilerin olumlu özelliklerinden öğrenmeyi bilen ve içinde gazetecilik yaptığı hayatı, dünyayı anlayıp öğrenmeye meraklı, tutkulu bir gazeteciliktir.

07

“BELLİ, ADI GİBİ SORUSU DA EVRENSEL’Dİ”

Sultan Özer

Gazeteciliğin en asgari ilkelerinden birisi budur; “hükümetimiz”, “paşam”, “komutanım”, “başbakanım”, “bakanım” gibi, muhabirin kendisini de içine kattığı ifadeler kullanılmaz. “Siz”, “hükümetiniz”, “sayın bakan”, “sayın başbakan”, “sayın komutan” gibi ifadelerin kullanılması gerekir. Ama ne yazık ki o zaman bile gazeteciliği öyle bir hale getirmişlerdi ki benim temel gazetecilik ilkelerine uyarak sorduğum soru bile dikkatlerini çekmişti... Üç yıl sonrasında ise zaten akreditasyonum da iptal edilerek, Başbakanlığı izlememe engel olundu.

08

EĞİTİM VE SAĞLIK: EVRENSEL OLACAKLARI ÇOK ÖNCEDEN HABER VERDİ

Vural Nasuhbeyoğlu

Yıllar geçiyor, bazı sorunlar derinleşiyor ama Evrensel de ısrarla yazmaya devam ediyor. Geçmişe dönüp gazete arşivinde taramalar yapıldığında aslında Evrensel’in olacakları çok önceden haber verdiği görülüyor. Buna karşı mücadele edilmesi uyarısı tüm sayılarında yer alıyor.

09

EVRENSEL’İN GÜNDEMİ: “ATEŞİ SÖNDÜRMEK İÇİN ATEŞE YAKLAŞMAK ZORUNDASINIZ”

Çağrı Sarı

Yazar Necmiye Alpay bir vakitler cezaevinden gazetemize gönderdiği mesajında “Bölge ve Türkiye bir ateşe dönüşmüş durumda ve ateşi söndürmek için ateşe yaklaşmak zorundasınız. Gazeteler, gazeteciler ve barışçılar, ateşe yaklaşmaya cesaret edenlerdir” demişti. Evrensel bunu yapıyor. Kurulduğu günden bu yana ateşe yaklaşmaya cesaret ediyor. Söndürmek için.

10

“TRT ÇIK, A HABER ÇIK, EVRENSEL KAL”

Şengül Karadağ/Muzaffer Özkurt

İşçi Sendika Servisi’nin muhabir ağı gazete merkezi ve bürolarında çalışanlarla sınırlı olmadı hiçbir zaman. Gazetenin muhabiri olmaya çağırdığımız ve buna olumlu yanıt veren işçi ve emekçiler, fabrika ve işyerlerinde yürütülen örgütlenme faaliyetinin neferleri servisimizin bir parçasıdır. İşçi mektupları, fabrika muhabirlerinin, kendilerine has üsluplarıyla yazdıkları haberler olarak değer görür gazetemizde. Daha da önemlisi işçi mektupları Evrensel’in “birleştirici” özelliğinin en önemli dayanaklarıdır. İşçiler gazeteye gönderdikleri mektuplarla haberleşirler, karşılıklı tartışma yürütürler, deneyim aktarırlar, dayanışma kurarlar.

11

EKONOMİ SAYFASI HAYATIN İÇİNDE YER ALIŞIN HİKÂYESİDİR

Bülent Falakaoğlu

Evrensel’in ekonomiye bakışı da kendi gazetecilik anlayışıyla paraleldir. Sermaye gazetelerinin “tarafsız gazetecilik” ikiyüzlülüğüne karşı, daha ilk sayısından itibaren, kendisinin “taraflı gazetecilik” yapacağını ilan eden çizgiyle uyumludur. Patronun gerçeğiyle işçininki farklıdır. Bu ayrışma üzerinden ekonomi gazeteciliği taraflılığın en yoğun, en keskin yaşandığı alandır.

12

KAPTAN’IN İZİNDE, GERÇEĞİN PEŞİNDE

Yusuf Karadaş

Evrensel, yayın hayatına başladığı günden bugüne yolunu hiç şaşırmadan mücadelenin her halini taşıdı sayfalarına. Çünkü o; Kaptan’ın (Namık Tarancı) izinde, gerçeğin peşinde yürüdü hep... En zor koşullarda Diyarbakır bürosuyla, Kürt kentlerindeki muhabirleriyle hep gerçeğin peşine düştü. O yüzden de o günden bugüne hep egemenlerin hedefinde oldu.

13

EKMEK VE GÜL: “BİZ VARIZ” DİYEN KADINLARIN DEĞİŞTİRME GÜCÜ

Sevda Karaca

Ekmek ve Gül deneyimi aynı zamanda kadınlara yalnız olmadıklarını, hiçbir sorunu yalnız çözemeyeceklerini gösterirken bunun ötesine geçerek kadınlara Ekmek ve Gül’le buluştukları o ilk andan itibaren değiştirici güçlerine daha çok sahip çıkma gücü de verdi. Bu güç, nesiller boyu süren ve sürecek olan kadın dayanışmasının bir parçası...

14

EVRENSEL BENİM İÇİN BİR TİRYAKİLİKTİR

Sennur Sezer

Eğer sanat yaşamı yansıtıyorsa, işçinin yaşamının sanatın bin parçası olması kaçınılmaz. O zaman sorun nasıl anlatacağımızdır. Bir işçi gazetesinin kültür sayfasının dili nasıl olmalı? Nasıl olmalı ki en geniş kitleyi kapsasın, herkese seslenebilsin. (Üstelik devrimciliği, sosyalizmi, paylaşımcılığı, terimlere boğmadan anlatsın, savunsun.) Görselliği eksik olmasın.

15

EVRENSEL’İN KÜLTÜR VE SANATI

İsmail Afacan

Popüler olana teslim olmayan, haberciliği sanat eserlerinin PR unsuru olarak görmeyen, sanat eleştirisinin gelişmesine katkı sunan, hafızası olan bir kültür sanat gazeteciliğine ihtiyaç var. Evrensel –elbette eksiklerimiz olmakla birlikte–, işte bunun için çaba gösteriyor. Bu da zaten sanatı işçilerle, işçileri sanatçılarla buluşturma çabasının ta kendisi oluyor.

16

İŞÇİLERLE EDEBİYATÇILARI, EDEBİYATLA İŞÇİLERİ BULUŞTURMAK İÇİN ÇALIŞTIK

Adnan Özyalçıner

İşçilerin şiir, öykü okuyarak edebiyatla ilişki kurmasını, kendini ifade etme gücünü kazanmasını istedik. İşçilerle edebiyatı, edebiyatçılarla işçileri bir araya getirmek. Mesele buydu. Evrensel’in kültür sayfası da hep bunu gözetti.

17

DÜNYAYA BAKIŞ: ADI GİBİ “EVRENSEL”

Yücel Özdemir

Evrensel, dış haberciliği sadece diplomasi koridorlarındaki uluslararası ilişkilere indirgeyenlere karşı sokağın sesine kulak vermenin ifadesi oldu. Bu çerçevede dünyanın birçok ülkesindeki emekçilerin haberlerine, isyanlarında, öfkelerine tercüman olmanın da tarihidir geride bıraktığımız yıllar.

18

BİLİM, AKIL VE VİCDAN MÜLTECİLER KONUSUNDA DA İNSANLIĞIN FENERİDİR

Ercüment Akdeniz

Evrensel, “Yoksulluk, ekonomik kriz sizi/bizi vurduğu kadar mültecileri de vuruyor” der. “Ekmek davası Türkiyelileşen Suriyeli işçilerle ortaklaşmıştır artık” der. “Öfkenin adresi yanlış” der. Emek mücadelesinin tarihini ve haklı öfkesini ise tüm işçilerin ve emekçilerin bakış açısıyla yazar.

19

TARİHİ, ÇUKUROVA’DAKİ EMEK MÜCADELESİNİN DE TARİHİDİR

Halil İmrek

Evrensel, kurulduğu günden bu yana Çukurova bölgesinde de tarım işçilerinin, kadınların, gençlerin, Kürt halkının, Alevilerin, kısacası ezilen herkesin sesi olmaya çalışıyor. Pamuk işçilerinin zorlu yaşam mücadelesini, işçileşen topraksız köylüleri, sanayileşmeyle birlikte gündeme gelen işçi yaşamını ve bölgedeki bu derin çelişkileri sayfalarına taşıyor.

20

SADECE İNSANLARIN DEĞİL, TÜM CANLARIN GAZETESİ

Özer Akdemir

Sadece insanların değil, doğada yaşayan tüm canların gazetesidir Evrensel. Dünya üzerindeki tüm canlıların yaşam hakkını gözeten, türcülüğü ve insan merkezci bir bakışı reddederek habercilik yapan, bu nedenle de Seyfe Gölü kuruduğu için yavrusunu gerisin geri dağa götüren turnaların, Tuz Gölü’nde ölen flamingo yavrularının da sesi oldu gazetemiz.

21

EVRENSEL’İN DİJİTAL EVRİMİ

Mehmet Özer

Evrensel, Türkiye’de içeriğini internet sitesine aktaran ilk gazetedir. 7 Haziran 1995’te yayın hayatına başlayan Evrensel, aynı yılın Ekim ayında içeriğini internete aktardı. Böylece, Türkiye’nin ilk gazete sitesi yayına başladı. O günden bugüne, okurlarına gerçeği ulaştıran Evrensel olarak, haber ve yazılarımızla elde ettiğimiz okur güvenini teknik olarak da karşılayabilmek için çok çalıştık, çalışmaya da devam ediyoruz. Fena yol almamışız dijital dünyada da. Ama daha gidilecek çok yol, yazılacak çok kod var.

22

EVRENSEL’DE YAZMAK, EVRENSEL’İ OKUMAK

Şebnem Korur Fincancı

Hapishanelerde defalarca yasaklama girişiminde bulundukları gazetemi, gazetemizi, nihayet Basın İlan Kurumu eliyle yasakladılar. Eksikliğinin ne anlama geldiğini sizlere anlatabilmem mümkün değil. Emeğin sesi duvarları aşıp ulaşamıyor bizlere, eleştirel bakış açısıyla hazırlanmış, memleketimizin doludizgin çöküşe sürüklenme halini bütüncül bir çözümlemeyle değerlendiren, çözüm önerilerini de bu bütünlükten beslenerek aktaran dilden yoksun kalmak yalıtılmış bir kuyunun dibine terk edilmek gibi...

23

SÖYLEŞİ SAYFASI: YALAN PERDESİNİN ARALANMASINA BİR KATKI

Serpil İlgün

Alanlarının yetkin, halk yararına bilimsel, düşünsel üretimler yapmayı önceleyen bilim insanlarıyla, siyaset bilimcilerle, sosyologlarla, siyasetçilerle, kitle örgütü temsilcileriyle, aydınlarla, edebiyatçılarla, sanatçılarla, ötekileştirilenlerle buluşup ses kayıt cihazlarımızı çalıştırırken doğru soruları sormaya hep gayret ettik. O politikaların sonuçlarını birebir yaşayan işçi ve emekçiler de söyleşi sayfasının konukları arasında her zaman yer aldı. Tanınmış bir profesöre de genç bir işsize de aynı saygıyla yaklaştık. Lüks otel lobilerinden yoksul emekçi evlerine, fabrika önlerinden üniversite odalarına birbirinden farklı mekânlar söyleşilere ev sahipliği yaptı.

24

EVRENSEL’İN MUHABİRİNE ÖĞRETTİKLERİ

Eylem Nazlıer

Evrensel muhabiri, evlerini kömürle ısıtanların mahallelerine bakar. Çocuklarının karnını doyurmak için gece gündüz çalışan anne babaların yaşadıklarına bakar. Okula aç karnıyla giden çocuklara bakar. Yoksulların sesi olmaya çalışır. Yaptıkları haberlerle yoksulluğun kader olmadığını anlatmaya çalışır. İşçilere bakar, hak arayışlarında seslerini daha çok duyurmaya çalışır. Kentsel dönüşüm adı altında evleri ellerinden alınanların sesi olmaya çalışır. Evrensel muhabiri, tüm ezilmiş, hakkı gasp edilmiş, ötekileştirilmiş insanların yanına koşar ve sesi olmaya çalışır. Çünkü bize Evrensel’de bunu öğrettiler.

25

EVRENSEL BİR OKUL, KOCAELİ BİR DERSLİK

Hasret Gültekin Kozan

Kocaeli sadece üniversiteden ibaret değildi. Aynı zamanda bir işçi kenti. Grevler, mitingler, basın açıklamaları, eylemler, direnişler, sendikal mücadeleler hiçbir zaman bitmez. Evrensel okulunun Kocaeli dersliği, her dönem gazete merkezini güçlendiren, oraya gazeteci yetiştiren bir konumda oldu.

26

EVRENSEL’İN FOTOĞRAFI

Özcan Yaman

Evrensel haberlerinde nasıl gerçeği ortaya koyuyorsa yayımladığı fotoğraflarda da bunu yapar. Gerçek neyse onu verir. Evrensel, sadece kendi foto muhabirlerinin çektiği fotoğraflar için değil, yayımladığı tüm fotoğraflar konusunda en titiz gazetelerden biridir. Kaynağını, fotoğrafçının, foto muhabirin adını mutlaka yazar.

27

HUKUK MÜCADELESİNDE 27 YIL

Devrim Avcı

Tarihine sayısız dava, soruşturma sığdırmış bir gazete Evrensel. Yargı mekanizması, bu meşakkatli dava maratonunun başlangıcını, gazetenin ilk sayısında yer alan İsmail Gülgeç karikatürüne açılan davayla yaptı. Defalarca kez kapatıldı. Basın İlan Kurumu, Evrensel'in resmî ilan yayımlama hakkını tamamen iptal etti. Okuyucuların birden fazla gazete almasını; bir sendikanın, siyasi partinin Evrensel’e abone olmasını satış olarak kabul etmeyen Basın İlan Kurumu’na karşı açacağımız dava da siyasi iktidarın (AKP’nin) basını istediği gibi biçimlendirmeye çalışmasına karşı bir mücadele olacak aynı zamanda.

28

O MASA EVRENSEL’DİR

Nazife Yaşar

Evrensel'in manşet toplantılarının yapıldığı masalar da etrafındakiler de değişti zamanla... Fakat o masanın herkese açık oluşu değişmedi. Bu, öyle sözde kalan bir şey değil. Evrensel’de çalışıyorsanız, gazetenin hazırlanma aşamalarının her birine katılabilirsiniz, ister çay yapmaktan sorumlu olun ister temizlik yapmaktan ister muhasebeden... Hatta gazeteye gelen konuklara bile açıktır o masa.

29

“KOLEJ HAVASI!”

Şenay Aydemir

Geride kalan yaklaşık 30 yılda, başardıklarıyla, başaramadıklarıyla ve gelecekte başarma ihtimali olanlarla devasa bir deneyim ve külliyattır Evrensel’in birikimi. Ama unutmamak lazım, aynı zamanda bir insan birikimidir Evrensel.

30

GAZETENİN HATIRA DEFTERİNDEN NOTLAR: EVRENSEL’İN KADROLARI

Barış Avşar

Evrensel’in gazetecilik açısından tarihi en çok böyle anılmalı herhalde: Kendi kadrosunu kendisi yetiştiren gazete... İşyerinde yaşadığı derdi anlatan işçinin mektubunu da köyü yakılıp yerinden edilmiş Kürdün anlattığını da Can Yücel’in, Sennur Sezer’in, Cengiz Bektaş’ın yazısını da Ertan Aydın’ın karikatürünü de dünyanın bir ucundan gelmiş bir kardeşlik haberini de aynı özenle uğraşıp yayımlayabilecek bir gazetenin kadroları...

31

EVRENSEL’İ EVRENSEL YAPANLAR VE CAN YÜCEL’İN “AFERİN”İ

Fırat Turgut

Evrensel yazıyor. Yayın yönetmeniyle, editörüyle, muhabiriyle yazıyor. Ve şu çok açık ki o kalemi tutan eller, bu gücü Evrensel’i hayatının önemli bir yerine koymuş emekçilerinden, gönüllülerinden, dayanışmacılarından, destekçilerinden, okurlarından alıyor.

32

SONSÖZ: İŞÇİLER EVRENSEL’İ ANLATIYOR

“Direnişle beraber Evrensel gazetesini tanıdık” diyenleri, mücadeleyi Evrensel’den okuduklarını söyleyenleri görmek sınıfının gazetesi için en güzel armağan kuşkusuz. Son söz işçilerin, bu kez Evrensel’i anlattılar...